Biết ơn độc hạiHôm trước đọc được câu chuyện về một bạn trẻ tâm sự rằng ở nhà mẹ suốt ngày mắng chửi, bạn cảm thấy buồn, mệt mỏi và không biết phải làm gì. Thế là người trả lời (làm tư vấn hay tham vấn mình không rõ lắm) nói rằng thay vì buồn, em hãy biết ơn mẹ và yêu thương mẹ, vì mẹ rất yêu thương em chỉ là mẹ nóng giận nhất thời thôi.Vài hôm sau lại đọc được bài viết của một ai đó đang làm hướng nghiệp, bảo là dạo này nghe các bạn than thở chuyện mệt mỏi với công việc và ngành nghề. Thế là người ấy bảo thay vì than thì sao bạn không tập biết ơn đi, bạn biết bao nhiêu người thất nghiệp không, bao nhiêu người không có tiền đi học không. Bạn có biết bạn may mắn cỡ nào không, đừng mệt nữa, biết ơn đi.Mình không phủ nhận lợi ích của thực hành biết ơn (gratitude), vì mình đã từng viết nhật ký biết ơn trong nhiều tháng và thực sự nhận ra sự màu nhiệm của nó. Nhưng, với những câu chuyện kể trên, mình thực sự chỉ thấy đây là một dạng khuyên biết ơn độc hại.Khi học khóa Search Inside Yourself, thầy Hải (giảng viên của khóa học và của học viện PACE nơi mình học) đã nói với cả lớp rằng: “Quản lý cảm xúc không phải là kìm nén cảm xúc. Và con người không thể tập xóa đi suy nghĩ của mình.” Mình gặp chuyện buồn, chuyện bực mà mình cứ nín, cứ nhịn, rồi cũng như quả bóng bị bơm đầy hơi, cuối cùng nó sẽ nổ tanh bành chỉ với một tác động nhỏ xíu. Vậy mà, nhân danh quản lý cảm xúc, nhân danh “tình yêu bản thân”, vẫn rất nhiều người khuyên là “đừng nghĩ nữa”, “đừng có cảm giác đó nữa”. Việc mọi người khuyên “thay vì cảm giác cái này thì tập biết ơn đi” cũng y chang vậy.Chưa nhận rõ cảm xúc của mình là gì, là buồn gì giận gì, là khổ gì đau gì, chưa kịp hiểu mình, mà đã bắt ép mình làm liền cái khác, bắt ép mình “nhìn coi người ta khổ tới cỡ nào để thấy mình sướng và biết ơn”? Chúng ta đã được dạy giấu cảm xúc của mình cả đời rồi còn gì. Được dạy là thay vì khóc thì đi làm cái khác đi, thay vì buồn thì phải tự biết mình may mà đừng có buồn nữa. Và xem xem chúng ta đang trở thành những người lớn thế nào? Mệt không dám nói, buồn không dám khóc, hoang mang không dám kêu mình hoang mang. Tại sợ bị chê, sợ bị kêu “có tí cái cảm xúc cũng không quản lý được”.Hôm trước, một bạn trẻ nhắn tin cho mình. Mẹ bạn ấy chửi bạn là gái làng chơi, là đồ chỉ biết ăn chơi, và n từ độc hại khác mà mình không tiện kể. Mà tất cả những gì bạn làm chỉ là… đi sơn móng tay. Bạn nói với mình, bạn đã rất cố hiểu cho mẹ. Bạn đã tập hiểu và thương mẹ từ rất, rất nhiều năm trước. Từ những lần đầu bạn bị đánh, bị chửi vô cớ, trong những lần mà mẹ bạn chửi bạn là gái làng chơi. Bạn đã tập và tập, tại sao bạn vẫn thấy buồn khổ, uất ức?Những người mà mọi người phán xét là “cái đồ không biết ơn” ấy, cái đồ không có hiếu với mẹ cha không biết nỗi khổ của bậc sinh thành, cái đồ may mắn mà không biết mình may ấy. Không phải họ chưa từng tập biết ơn đâu. Thậm chí, họ đã cố dặn mình phải biết ơn từ rất lâu trước rồi. Nhưng họ không thể làm nổi. Làm sao bạn có thể tập giữ cho tâm mình thanh tịnh, biết ơn ngập tràn khi cứ về nhà là nghe chửi? Làm sao bạn có thể biết ơn về công việc của mình khi chỉ cần xuất hiện trước mặt sếp là lại bị nói “em ăn mặc tóc tai kiểu gì vậy”?Mình biết mọi người ai cũng hướng mình tới tâm tịnh và từ bi như Đức Phật, như Đức Jesus (hay nhiều vị của các tôn giáo khác). Những người mà lòng họ luôn bao dung như biển trời bao la. Những người bỏ qua mọi cảm xúc, chỉ yêu thương con người. Nhưng xin mọi người hãy hiểu cho, chúng ta không phải là Đức Phật. Chúng ta cũng chỉ là người trần mắt thịt, biết thương giận buồn. Xin mọi người đừng bắt người khác không nghĩ, đừng bắt người khác chối bỏ cảm xúc của mình nữa. Có thể bạn đã tập được điều đó, bạn đã chữa lành được các mối quan hệ, vẫn sống ổn với sếp, vẫn yêu ngôi trường bạn đang học, nhưng đừng bắt người khác phải cảm thấy như bạn để mà biết ơn. Trái Đất 8 tỉ người, chúng ta đâu biết họ đang trải qua những chuyện gì.Nếu hôm nay bạn buồn, bạn giận, nguồn cơn của điều đó là những sự việc đã xảy ra với mẹ, với sếp, với thầy cô, mình hiểu và thương bạn. Ít nhất, hãy nhận biết bạn có suy nghĩ đó, nhận biết bạn đang đau đớn mệt mỏi. Đừng phán xét làm thế là xấu, là không đúng, cũng có thể tập không phán xét cả người kia. Cứ tập hiện diện với chính cảm xúc mình đang có. Đó là bước đầu tiên, để bạn trân trọng mọi thứ trong mình. Biết ơn, bạn có thể để sau.